Dramaturg Sabine Oprins introduceert nieuwe teksten voor en
over theater. Deze keer: De wereld is ondertiteld. Caleidoscopisch veelluik
over de wereld van gister en morgen van
Gijsje Kooter
Theaterschrijver Gijsje Kooter is steeds op zoek naar
passende theatertalen, en ook De wereld is ondertiteld is een stap naar zo´n nieuwe theatrale vorm. Een
paar jaar geleden interviewde ik Gijsje Kooter naar aanleiding van haar stuk Veulen
ongelikt. Ze zei toen: “Het is heel erg van
deze tijd, dat mensen steeds hun eigen verhaal maken waarin ze hun eigen
hoofdrol spelen. Je ziet dat in programma’s als Big Brother en al die reality
soaps. Het wordt een beetje druk qua hoofdpersonages. Dat merk je wel in de
wereld”. Deze uitspraak typeert exact deze tekst voor jongeren, over hun wereld
van dit moment.
De wereld is ondertiteld,
een verzameling van zeventien korte stukken, leest als een avondje zappen. Je
kunt de stukken in verschillende combinaties of apart spelen, waardoor je je
eigen “televisieavond” kunt samenstellen. Een aantal is heel nadrukkelijk
geïnspireerd op bestaande televisieprogramma´s, zoals Puberruil of de eindeloze
reality soaps. Die programma´s krijgen wel een ironische en actueel
maatschappelijke draai.
In Op zoek naar Yussuf
bijvoorbeeld, is de talentenjacht een manier om iets over terrorisme en ons
gevoel van (on)veiligheid te zeggen. De vorm van de talentenjacht is heel
precies gevolgd, maar de inhoud is zo radicaal anders, dat die een ironische
lading krijgt. De “meest geschikte kandidaat voor een zelfmoordaanslag” maakt
onze angst voor De Ander belachelijk, omdat we de man in kwestie als een
goedaardig mens hebben leren kennen. Dan blijkt hij ook acteur te zijn en
kantelt ons beeld nog een keer:
“Sinds vliegtuigen in flat. Mensen bang. Mensen veranderd.
Yussuf niet veranderd. Yussuf hetzelfde. Mensen anders, wereld anders. Is
jammer. Ik huilen soms. Ik goed mij kan inleven in rol. Ik Method acting. Ik
schoonmaker. Ik van hier naar hier, ik helemaal schoonmaker. Ik terrorist, ik
van hier tot hier. Ik helemaal terrorist. Geen probleem. Is niet moeilijk. Ik
acteur met grote gebaren, veel emotie. Ik makkelijk huilen. Ik denken aan mijn
grootmoeder. Geen probleem. Is niet moeilijk. Wij vinden dat mooi bij ons.
Andere cultuur, veel emotie, groot gebaren.”
Ook Chups & tullefiesie overstijgt het letterlijke niveau maar blijft toch bereikbaar voor
jongeren. Een gezin zit op de bank televisie te kijken en becommentarieert
voortdurend wat er gebeurt. Toch wordt het nergens plat en blijft het
theatraal.
Pa:
(zapt) Hier operatie van flapperende schaamlippen van
zestienjarig meisje. Wordt gepest met gym. (zapt) Hier siliconentieten die het dansen verleerd zijn.
Zwaartekracht bestaat niet meer. Newton mag op de maan gaan zitten. (zapt) Hier verbouw mijn gezicht tot een stripfiguur. (zapt) Hier zuig uit mij het vet weg tot ik niet meer
bestaat. (zapt) Hier boze kok die het personeel dat niet zijn eigen
personeel is het leven zuur maakt.
Ma op.
Ma:
Hè
gezellig, wat brengt de avond?
Deze stukken vragen van de acteurs veel begrip voor wat er
gebeurt in de tekst, maar ook in de maatschappij. Een fantastische uitdaging.
De wereld is ondertiteld is een uitgave van Theaterboek: www.theaterboek.nl
en kost € 12,-.
ISBN/EAN: 978-90-78644-25-5.